พิธีตักบาตรเที่ยงคืน วันเป็งปุ๊ด งานบุญของล้านนา

ในเมืองเหนือล้านนานั้นมีตำนาน การตักบาตรเที่ยงคืน ในคืนก่อนเพ็ญขึ้น 15 ค่ำที่ตรงกับวันพุธ โดยทางวัดจะจัดพิธีขึ้นโดยนำพระสงฆ์ออกบิณบาตร เมื่อเวลา 0.00 น. จากนั้นญาติโยมพุทธบริษัทก็จะนำอาหารมาใส่บาตรพระตั้งแต่เวลาดังกล่าวเป็นต้นไป ตำนานการตักบาตรเที่ยงคืนในวันเป็งปุ๊ดนี้ มาจากตำนานของอุปคุต หรือพระบัวเข็มของทางล้านนา อันเนื่องด้วยพระอุปคุตเถระเจ้านั้นท่านเป็นพระอรหันต์ยุคหลังพุทธกาลประมาณ 200 ปีหลังพุทธกาล ในสมัยของพระเจ้าอโศกมหาราช ผู้ครองราชสมบัติในขณะนั้น ทรงเลื่อมใสในพระพุทธศาสนาเป็นอย่างยิ่ง เมื่อนท่านได้สร้างสถูปเจดีย์อันเป็นศาสนสถานแล้วก็ได้ ทำพิธีฉลองสมโภชอย่างยิ่งใหญ่ ตลอด 7 ปี 7 เดือน 7 วัน แต่ถูกพญามารมาผจญทำให้เกิดอุปสรรคปัญหา ท่านจึงได้ไปนิมนต์พระอุปคุตมาปราบจนพญามารพ่ายแพ้ไปหมดสิ้น พระอุปคุตจึงเป็นพระเถระที่ได้รับการยกย่องเรื่องการปราบมาร

ตำนานเล่าว่าท่านมัก ไปเข้านิโรธสมาบัติ ในมหาสุทร เมื่อออกจากนิโรธสาบัติแล้วมักขึ้นมารับบิณฑบาตร หากใครได้ใส่บาตรพระอริยเจ้าที่ออกจากพระนิโรธสมาบัติแล้วจะมีอานิสงค์บังเกิดลาภผลทันที และมีเรื่องเล่าว่า พระอุปคุตเมื่อท่านออกจากนิโรธสมาบัติแล้วมาบิณบาตรอยู่แถวพม่าในเวลาเที่ยงคืน ปรากฏว่ามียาจกผู้หนึ่งได้นำอาหารไปใส่บาตรท่าน ต่อมาทำให้ยาจกผู้นี้ร่ำรวยขึ้นทันตา จึงเป็นที่มาของการบูชา

ดังนั้นหากปีใดเกิด วันเพ็ญ ขึ้น 15 ค่ำ ไม่ว่าจะเกิดขึ้นกี่ครั้ง ชาวล้านนาและวัดต่างๆจะจัดพิธี ตักบาตรวันเป็งปุ๊ดขึ้น เพราถือว่ามีอานิสงค์แรง โดยชาวจะเตรียมข้าวสารอาหารแห้ง ต่างๆมาคอยใส่บาตรพระในวันเที่ยงคืน และถือโอกาสกราบไว้พระอุปคุตด้วยเพื่อขอพร ถือเป็นประเพณีของทางล้านนาที่มีมายาวนาน